Bu makalede Türkiye’de çalışma iznimi nasıl aldığım ile ilgili kendi tecrübelerimi paylaşacağım. Her şeyin tamamen doğru olduğunu iddia etmiyorum. Net ve güncel bilgiye ulaşmak için http://www.csgb.gov.tr/csgbPortal/yabancilar.portal sayfasını inceleyebilirsiniz. Eğer izin almayı kafaya koyduysanız mutlaka verdiğim adresteki tüm sekmeleri tek tek okumanız gerekiyor.
Çalışma izni alma işlemi daha önce aylar süren bir süreçti. Ankara’ya gelen her başvuru dosya yığınına ekleniyordu ve sıra bir türlü gelmek bilmiyordu. Şirketler de işlemleri hızlandırmak için özel ajanslardan hizmet almayı tercih ediyorlardı. Ajans’lar birkaç bin dolar karşılığında başvuru formundaki sahaları tek tek kontrol edip, eksik ve değerlendirmeyi olumsuz etkileyecek bilgilerin Ankara’ya gitmemesini sağlarlardı. Ayrıca değerlendirme sırası daha hızlı gelmesi için kimi ajans’lar özellikle dosya takibi-sorgulama işini üstlenirlerdi.
Neyse ki geçen seneden beri tüm başvuru işlemleri online alınmaya başlandı ve beklemeleri minimize etmek için bazı kanunlar getirildi. Örneğin değerlendirme sürecindeyken çalışma bakanlığı ilgili mercilerden görüş isteğinde bulunuyorsa (Mühendislik Odasından), 15 gün içerisinde cevap gelmediği durumda cevabın olumlu olduğu varsayılıyor (önceden varsayılmıyormuş) ama yine de bu konuda kesin ümitlenmeyin çünkü ilgili merciler genellikle süreyi aşmıyor.
Adım -0 Yurt içi Başvuru mu Yurt Dışı Başvuru mu Yapılacağı Kararı
İlk başvurular hem yurtiçi doğrudan çalışma bakanlığına yapılabiliyor, hem de yurt dışından Türkiye konsolosluklardan yapılabiliyor. Yurt içi başvuru yapabilmek için en az 6 aylık geçerli bir ikametiniz olması gerekiyor (öğrenim amaçlı ikamet sayılmıyor). Yurt içi başvuru işlemi yapacaklar doğrudan Adım-3’ten başlar.
Adım -1. Mesleğin Seçilmesi
Başvurular esnasında belirteceğiniz Mesleğinizi ve alacağınız ücreti belirlerken dikkat etmek gerekiyor. Türkiye’de bazı meslekler yabancı uyruklulara yasaktır(avukatlık, doktorluk, madencilik gibi).
Tam liste burada: http://www.csgb.gov.tr/csgbPortal/yabancilar.portal?page=yasak_meslekler.
Maaşınızın da belirli bir miktardan az olmaması gerekiyor. Örneğin Mühendis olarak çalışacaksanız Türkiye’de asgari ücretten en az 4 kat fazla alacağınızı yazmanız gerekiyor. (Bu rakamı sözleşmede belirtmek zorundasınız).
Eğer akıllılık yaptığınızı düşünüp Mühendislik bölümü mezunu olduğunuz halde Dış Ticaret Sorumlusu olacağınızı yazarsanız (daha az maaş göstermek için), sizin diplomanızı gördüklerinde yine Mühendis maaşı kadar maaş alıyor olmanız beklenecek (onlar da en az sizin olduğunuz kadar akıllı J ). İsterseniz üniversite mezunu olduğunuzu hiç belirtmeye de bilirsiniz ama bu durumda Türkiye’de gerçekten sizin niteliklerinize Sahip olan birinin var olmadığını Çalışma Bakanlığına ispatlamakta zorlanırsınız. Çalışma bakanlığı, işverenin başvuru form ’da belirtiği “Alacağımız yabancı personelin nitelikleri” ile aynı niteliklere sahip T.C. vatandaşı olan bir personeli 4 hafta içinde bulabiliyorsa, yabancıya çalışma izni verilmiyor. Örneğin, yabancı uyruklu çaycı alacağım diye başvurursanız, onlar işverene 4 haftada T.C. vatandaşı olan başka bir çaycı bulur ve başvurunuz ret edilir.
Maaş ile ilgili kurallar ve minimum sınırlarla ilgili bilgilere buradan ulaşabilirsiniz: http://www.csgb.gov.tr/csgbPortal/yabancilar.portal?page=izin_degerlendirme (5.madde)
Adım-2. Yurt Dışından Başvuru
Eğer en az 6 aylık ikametiniz varsa bu adımı geçebilirsiniz. İkametgâhınız yoksa aşağıdaki evraklar ile birlikte kendi ülkenizdeki Türkiye konsolosluğuna gitmeniz gerekmekte:
Çalışacağınız şirketten alacağınız evraklar:
· Şirket İmza sirküleri
· Çalışma davetiyesi veya ıslak imzalı İş sözleşmesi.
Sizin hazırlayacağınız evraklar:
· Geçerli pasaport
· Fotoğraflar
Burada dikkat edilmesi gereken noktalar: Çalışma Bakanlığının internet sitesinde yurt dışı başvurularda iş sözleşmesi yeterli diye yazmaktadır. Bazı ülkelerde (Örneğin Türkmenistan) bu sözleşme maalesef kabul edilmiyor, özellikle işveren tarafından düzenlenmiş davetiye mektubu isteniyor. İş davetiyesi nasıl hazırlanır konusunu makalenin sonunda Ek-1’de bulabilirsiniz.
Konsolosluğa evraklar teslim edildikten sonra, birkaç gün içerisinde tekrar gelmeniz söylenebilir. Tekrar gidildiğinde başvurunun Ankara’ya iletildiği söylenecektir. O andan itibaren 10 gün içerisinde işveren ile beraber İnternet’ten online başvurunun yapılıp evrakların Ankara’ya ulaştırılmış olması gerekmektedir.
Dikkat: Konsoloslukta başvurudan sonra küçük bir kâğıt tarafınıza verilecek. Kâğıt üzerinde başvuru tarihi ve 10 gün içinde Ankara’ya başvurunuzu tamamlamanız gerektiği yazıyor. Bu kâğıdın sadece bilgilendirme amaçlı olduğunu düşünebilirsiniz (ki ben öyle düşünmüştüm), hâlbuki verilen kâğıdı da Ankara’ya göndermeniz gerekiyor - aksi halde bakanlıktan yurt dışından başvuru yapılmadı diye dosya geri gönderiliyor.
Kurallara göre konsolosluğa yapılan başvurudan sonraki 10 gün içerisinde işveren şirketin kendisi gerekli tüm evrakları hazırlayıp Ankara Çalışma Bakanlığına kargo ile göndermesi gerekmekte ve online başvuruyu kendisinin tamamlaması gerekmekte. Ankara’da değerlendirme sonucu belli olduğu zaman ülkenizdeki konsolosluğa haber gelir. Konsolosluk sizi arar ve gelip vizenizi almanızı söyler. Bu süreç işlerken benim size tavsiyem, vizeyi ülkenizde beklemeden hemen Türkiye’ye gidip işveren şirketin işlemlerini kendinizin de takip etmeniz.
Adım-3. Online Başvuru
Türkiye’ye geri dönüldüğünde T.C. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığındaki listede olan evrakları işveren şirket ile beraber hazırlanılıyor. Online Sistemde belirtilecek “Meslek”, “İşyeri Faaliyeti”, “Eğitim Durumu” gibi alanlar için seçenekler mevcut olacak. Yazılacak seçeneklerin zorunlu bir listesi var. Burada meslek sınıflandırmaları ve faaliyet sınırlandırmaları seçenekleri ile ilgili bilgiler mevcuttur. Şirketin sermaye yapısı, noter imzalı diploma kopyası, noter imzalı pasaport kopyası gibi bir takım evraklar hazırlanmalı (İstenilen Belgelerin tam listesi) Hazırlanan evraklar scanner ile taratılmalı ve PDF formatına çevrilmeli ardından da Online Sisteme yüklenmeli.
PDF formatında evraklar online sisteme aktarılırken şunlara dikkat etmek gerekiyor: Her evrağın ayrı bir PDF dosyasında olması gerekiyor. Asıl olarak kargo ile gönderilen evraklar arasında olmayan herhangi bir belgenin PDF hali sisteme yüklenmemelidir. Tam tersi şekilde de istenilen evraklardan biri PDF olarak gönderilmeyip sadece aslı gönderilirse, bakanlık o evrağı taratıp da sisteme kendisi yüklemez yani evrağın aslını dosyaya dâhil etmez – o kadar.
Dikkat: Online başvuru yaparken yurt dışı başvuru numarası istenebilir. Bu numara bireyin kendi ülkesindeki konsolosluktan hemen verilmeyebilir çünkü başvuru numarası konsolosluklara da başvurudan birkaç gün sonra gönderiliyor. Türkiye’de bulunulan süre içerisinde birey kendi ülke konsolosluğunu arayıp yurt dışı başvuru numarasını sorgulayabilir. (Ülkeden ayrılmadan başvuru numarası alınırsa muhakkak çok daha iyi olacaktır).
Online başvuru süreci birkaç güne yayılabilir, işveren PTT’den aldığı online imza ile başvuru sitesine giriş yapıp formu parça-parça doldurulabilir. Bütün bilgiler tamamlandıktan sonra “Başvuruyu Gerçekleştir” gibi bir tuşa basılıyor. Bu işlem tamamlandığında girilen tüm bilgiler ayrı bir ekranda açılır. Açılan ekrandaki görüntünün 4 nüsha olarak yazdırılması gerekmekte.
Bastırılan 4 başvuru formu kopyasının ve diğer istenilen evrakların kargo ile Ankara Çalışma ve Sosyal Bakanlığına gönderilir. Ankara’ya dosyanın ulaşması süresinden yabancı uyruklunun kendi ülkesindeki konsolosluğa yapılmış olan başvurudan itibaren 10 gün geçmemesine özellikle dikkat edilmeli.
Adım – 4. Değerlendirme Süreci
Ankara’da değerlendirme süreci boyunca gerçekleşen her adım işverenin verdiği eposta adresine gelecektir. Online başvuru sırasında verilen mail adresinin doğruluğuna ayrıca dikkat edilmeli çünkü dosyanın takibi ile ilgili mailler vermiş olunan mail adresine gönderilecektir.
Çalışma Bakanlığında değerlendirme belirli kriterlere göre yapılır. Kriterlerin listesi incelemenizde mutlaka fayda olacaktır.
Buraya kadar bütün adımlar gerekli şekilde tamamlanıp bütün bilgiler sağlandıysa yaklaşık 20-30 gün içerisinde “Başvurunuz Okey” diye bir mail alınacaktır. Bu mail size gönderildikten sonra Çalışma Bakanlığı ülkenizdeki konsolosluğa, “Başvuruyu yapan kişiye çalışma izni verildi, 1 yıllık vize verebilirsiniz.” Anlamında geri dönüş yapıyor. Ardından konsolosluk, başvuruyu yapan kişiye telefon ile ulaşmaya çalışacak. Bu yüzden Adım 2 sırasında konsolosluğa verilen telefon numarasının geçerli olmasına ve doğru numara verildiğine ayrıca dikkat edilmeli. Özellikle de başvuru yapan yabancı uyruklu kişi Türkiye’deyken kendi ülkesinde telefon numarası arandığında kişinin ailesinden birinin telefona çıkması çok daha faydalı olacaktır. Çok detaya girmeden özetlemek gerekirse vize hazır olduğuna dair eposta geldikten sonra, kişinin kendi ülkesindeki Türkiye konsoloslusluğuna pasaportu ile gitmesi gerekiyor. Çalışma izni masrafı ödenekleri için yanında yaklaşık 400$ ( izin masrafı ödenekleri için konsolosluktan gerekli bilgi alınmalı) olması gerekmekte.
Adım – 5. İşe Başlama
1 yıllık vize pasaportunuza basıldıktan sonra Türkiye’ye teoride 3 ay içerisinde giriş yapılabilir. Giriş yapıldıktan sonra 1 ay içerisinde ilinizdeki emniyet müdürlüğü yabancılar şubesinden ikamet tezkeresi alınması gerekmekte. İkamet tezkeresi için bir yıllık vize ücreti talep edilebilir. (Türkmenistan uyruklulara bu sene vize ücreti kalktığından ikamet tezkere ücreti ödemesi yapılmadı)
Adım – 6. Meslek Odasına Üyelik
Dikkat: Mühendislere çalışma izni verildiğinde branşı olduğu Mühendislik Odasına üye olma şartı vardır. İkamet kurallarına göre izin aldıktan sonra 3 ay içinde ülkeye giriş yapabiliyorsunuz, fakat Meslek odalar bu hakkımızı gözardı edip, izin verilme tarihinden hemen sonra Odaya Üyelik zorunluğunuz olduğunu hatırlatan bir mektup tarafınıza göndereceklerdir. Meslek odasından gelen Mektubu aldığınız tarihten itibaren 1 ay içerisinde üyelik gerçekleşmezse Çalışma izni iptal olması için bakanlığa şikayetçi olacaklarını mektupta özellikle altını çizmektedirler. Bu yüzden 3 ay beklemeden, çalışma izni alır almaz Türkiye’ye gelip çalışmaya başlamanız tavsiye edilir.
Meslek Odasına üye olunurken bazı sürprizlerle karşılaşmak maalesef kaçınılmaz. J Türk vatandaşlarına göre 10-15 kat daha fazla kayıt ücreti ve aidatı istenebilir. Örneğin Elektrik Elektronik Odasında Türk vatandaşlara aidat 15 TL civarı iken, yabancı uyruklulara kayıt ücreti 450 lira ve her ay 145 lira da aidatı mevcut.
Türk vatandaşlar ile aynı miktarda(az) aidat ödemek için Türk soylu olduğunuza dair bir belgeyi Meslek Odasına ibraz edebilirsiniz(türk soyluysanız). Ancak üniversitede öğrenci iken Türk Dünyasından alınan Türk Soylu ’dur yazısı kabul edilmiyor. İl Nüfus Müdürlüğü tarafından verilen Türk Soylu kimliği alınması gerekmekte böylece Türkiye vatandaşı olan kişilerle aynı aidat ücreti ödemesi yapılabiliniyor. Türk Soylu Belgesi almak için bu web sayfasında ki evraklar ile bulunulan şehirdeki İl Nüfus Müdürlüğüne müracaat edilmesi gerekmekte. Bu sürecin en eğlenceli, en tezat ve en garip kısmı Türk Soylu belgesinin alınması için gerekli evraklar arasında yine Türk Soylu Belgesinin olması. J
O istenilen belgeyi de kişinin kendi konsolosluğundan alması gerektiği söylenir, konsolosluk arandığında Türk Soylu Belgesi’ni ilk defa duydukları öğrenilir. Daha sonra İl Nüfus Müdürlüğünün Genel Müdürlüğü arandığındaysa evrakların kendilerine gönderilmesi talep edilir ve ardından evraklar geri iade yapılırken açıklama olarak bu evrakların kendilerine değil de bağlı bulunulan şehirde ki İl Nüfus Müdürlüğüne müracaat edilmesinin gerektiği yazılır ki işin tuhaf tarafı zaten ilk başlanılan yerin zaten orası olması.
Birkaç aydır bir şirkette çalışıyorum. Türk Soylu Belge’si konusunu bir türlü sonuca ulaştırmaya fırsatım olmadı ama bu belgeyi mutlaka elde etmeye kararlıyım. Yolunu bulduğumda da mutlaka paylaşacağım.
Eğer Türk Soylu Belgesinin nereden alındığına dair bilgi olan varsa paylaşırsa çok sevinirim.
Sonuç
Çalışma izniyle alınan ikamet tezkeresi ile 5 yıl Türkiye’de kalındıktan sonra vatandaşlık alma hakkı doğuyor. Eğer Türkiye vatandaşlığı düşünülüyorsa, iş gereği bir yurt dışına çıkılırsa 5 yıl Türkiye’de devamlı kalma süresi için toplanılan süreye etki edip etmeyeceğinin Emniyet Müdürlüğünden sorgulanması tavsiye edilir.
Ek1:
Çalışma davetiyesi nasıl hazırlanır:
| Türkiye Cumhuriyeti Aşkabat Büyükelçiliğine; Sayın Türkiye Cumhuriyeti Aşkabat Büyükelçiliği, Şirketimiz, “XXX Bilgisayar Sistemleri Tic. San. Aş.” 1992 yılından beri faaliyet göstermekte ve Türkiye’de “XXX ve Lojistik Otomasyonu” uygulamalarda öncü bir firmadır. Dış Ticaret kolumuzda hizmet kalitemizi arttıracak; Türkçe, Rusça ve İngilizce dillerine tamamen hâkim; Teknik bilgisayar terimlerini iyi bilen; tercihen XXX bölümünden veya benzeri bölümlerinden mezun olan yabancı bir personel ihtiyaç duyduğumuzun kanaatine vardık. Bilgileri aşağıda olan Türkmenistan Vatandaşı olan kişinin Çevirmen göverinde kullanılmak için çalışma izni müracaatının gerçekleşmesi için gereğini yapmanızı arz ederiz. Türkmenistan Vatandaşının Kimlik Bilgileri:
XXX Bilgisayar Sistemleri Tic. San. Aş. |
Yazan: Nariman Aga-Tagiyev & Çiğdem Tanker
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder